DEHB, çocukluk döneminde en çok teşhis edilen davranış bozukluğudur. Çocuklarda, 50 kişilik sınıfta ortalama 1-3 öğrenci bu problemden etkilenmektedir. Peki, DEHB nedir? Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu belirtileri nedir? DEHB nasıl tedavi edilir?
DEHB NEDİR?
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), nörogelişimsel bir bozukluktur ve genellikle çocukluk döneminde başlar, ancak yetişkinliğe kadar sürebilir. Bu bozukluk, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsel davranışların belirgin bir şekilde görüldüğü bir tabloyu tanımlar. DEHB, bireyin işlevselliğini olumsuz yönde etkileyebilir, özellikle eğitim, iş ve sosyal ilişkiler alanlarında zorluklar yaratabilir.
DEHB BELİRTİLERİ NELERDİR?
Dikkat Eksikliği:
- Görevleri tamamlamakta güçlük çekme.
- İşleri düzenlemekte ve planlamakta zorluk yaşama.
- Ayrıntılara dikkat etmekte zorlanma.
- İşleri sık sık unutma veya kaybetme.
- Sık sık dikkatinin dağılması ve odaklanmakta zorlanma.
- Dinleme esnasında dikkatinin dağılması.
- İşleri sonlandırmada güçlük çekme.
Hiperaktivite:
- Huzursuzluk ve sürekli yerinde duramama.
- Otururken sık sık kıpırdama veya sallanma.
- Konuşma sırasında zıplama veya yere vurma gibi hiperaktif davranışlar.
- Gereksiz yere koşma veya tırmanma.
- Sessiz ve sakin aktivitelerde uzun süreli kalma güçlüğü.
- İçsel bir huzursuzluk hissi.
Dürtüsellik:
- Sabırsızlık ve sık sık beklemekte zorlanma.
- Sıra beklememekte zorluk.
- Konuşurken sözleri kesme veya başkasının sözünü tamamlama.
- Düşünmeden harekete geçme ve riskli davranışlara yatkınlık.
- İhtiyat veya sonuçları düşünmeme.
DEHB NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tedavisi, bireyin yaşına, semptomların şiddetine, yaşam tarzına ve ihtiyaçlarına bağlı olarak farklı yöntemler içerebilir. Genellikle multidisipliner bir yaklaşım benimsenir ve tedavi sürecinde psikoeğitim, psikoterapi, davranış terapileri ve gerektiğinde ilaç tedavisi gibi farklı yöntemler kullanılabilir. İşte DEHB tedavi seçeneklerinin bir özeti:
Psikoeğitim: DEHB’nin nasıl çalıştığı, semptomların ne olduğu ve nasıl yönetileceği konusunda bireye ve ailesine eğitim verilmesi önemlidir. Bu, bireyin durumunu anlamasına, semptomları tanımasına ve uygun yönetim stratejilerini öğrenmesine yardımcı olabilir.
Psikoterapi: Terapistlerle gerçekleştirilen bireysel veya grup terapileri, DEHB ile başa çıkmak için stratejiler öğrenmeye yardımcı olabilir. Bilişsel davranışçı terapi, öfke yönetimi becerileri, zaman yönetimi ve örgütlenme gibi konularda destek sağlayabilir.
Davranış Terapileri: DEHB semptomlarını yönetmek için davranış değişikliği stratejileri geliştirilir. Pozitif pekiştirmeler, hedef belirleme, planlama ve sıralama gibi yöntemler kullanılarak istenen davranışlar teşvik edilir.
İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda, ilaç tedavisi DEHB semptomlarını yönetmede etkili olabilir. Genellikle stimülan ilaçlar (örneğin, metilfenidat veya amfetamin türevleri) kullanılır. Bu ilaçlar, sinir sistemi üzerinde etki ederek dikkat eksikliği ve hiperaktiviteyi azaltabilir. İlaç tedavisi doktor gözetiminde gerçekleştirilmelidir ve bireyin sağlık durumu göz önünde bulundurularak karar verilmelidir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite, yeterli uyku ve stres yönetimi gibi yaşam tarzı faktörleri DEHB semptomlarını yönetmeye yardımcı olabilir. Bu faktörler bireyin genel iyilik halini ve dikkatini olumlu yönde etkileyebilir.
DEHB tedavisi, her birey için kişiselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. Uzman bir sağlık profesyoneli, bireyin durumunu değerlendirecek, semptomlarını değerlendirecek ve en uygun tedavi planını oluşturacaktır. Tedavi süreci sabır ve istikrar gerektirebilir, ancak uygun tedavi ve destekle DEHB’li bireylerin yaşam kalitesini artırmak mümkündür.
